اجزای تشکیل دهنده شیرآلات

شیرآلات از جمله مهم‌ترین تجهیزات بهداشتی ساختمان هستند که نقش کلیدی در کنترل جریان آب ایفا می‌کنند.

شناخت اجزای تشکیل‌دهنده شیرآلات نه تنها به کاربران کمک می‌کند در زمان خرید شیرآلات انتخاب بهتری داشته باشند، بلکه در مواقع تعمیر و نگهداری نیز نقش مؤثری دارد.

با شناخت قطعات شیرآلات شما می‌توانید در زمان بروز مشکل، به سادگی علت را پیدا کرده و قطعه را تعویض نمایید.

در این مقاله از عمرانیاز، به‌صورت جامع و تخصصی اجزای داخلی و خارجی شیرآلات، قطعات قابل تعویض و تفاوت قطعات شیرآلات توکار و روکار را بررسی می‌کنیم تا اطلاعات کافی پیرامون اجزای تشکیل دهنده شیرآلات داشته باشید.

قبل از معرفی قطعات شیرآلات، ابتدا به طور خلاصه به انواع شیرآلات می پردازیم.

انواع شیرآلات از نظر ساختار و عملکرد

در ابتدا به منظور بررسی و شناخت اجزای تشکیل دهنده شیرآلات، لازم است نگاهی به انواع شیرآلات بیندازیم. در حال حاضر چند مدل مختلف شیرآلات تولید می‌شود که اجزای اصلی آنها تا حد زیادی شبیه هم است، اما در مدل‌های متفاوت قطعات متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیرآلات قدیمی (دو دستگیره‌ای)

این شیرآلات دارای دو پیچ یا دستگیره برای تنظیم آب سرد و گرم به‌صورت جداگانه هستند. ساختار ساده‌ای دارند و جریان آب سرد و گرم به طور جداگانه توسط هر یک از پیچ‌ها تنظیم می‌شود.

مغزی شیرآلات قدیمی مهمترین قطعه آنها است که در صورت خرابی شیر مانند چکه کردن، لازم است مغزی تعویض شود.

شیرآلات اهرمی

شیرآلات اهرمی قدمت زیادی دارند اما به نسبت شیرآلات دو دستگیره ای جدیدتر هستند. مدل‌های اهرمی با یک دسته کار می‌کنند که امکان تنظیم هم‌زمان دما و فشار آب را فراهم می‌کند. این مدل‌ها پرکاربردتر، زیباتر و کاراتر از مدل‌های قدیمی هستند.

در شیرآلات اهرمی مهمترین قطعه کارتریج است که میزان جریان آب سرد و گرم را تنظیم کرده و فشار آب را هم کنترل می‌کند، به همین دلیل در برندهای معتبر از کارتریج سرامیکی با کیفیت استفاده می‌شود.

شیرآلات اهرامی به دو صورت روکار و توکار عرضه می‌شوند. قطعات اجزای تشکیل دهنده شیرآلات روکار و توکار تفاوت‌های با هم دارد که در ادامه به آن اشاره می‌شود و به طور مجزا مورد بررسی قرار می‌گیرند.

شیرآلات هوشمند

جدیدترین نوع شیرآلات، شیرآلات هوشمند هستند. شیرآلات هوشمند انواع مختلفی دارند و امکانات مختلفی را در اختیار افراد قرار می‌دهند. شیرآلات هوشمند با استفاده از سنسور حرکتی یا نمایشگر دیجیتال جریان آب را کنترل می‌کنند. این شیرآلات در مکان‌های عمومی و مدرن کاربرد فراوان دارند و مصرف آب را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهند.

قطعات و اجزای شیرآلات هوشمند بسته به مدل و میزان تکنولوژی به کار رفته در آن می‌تواند متفاوت باشد. در مدل‌های ساده مانند شیرآلات چشمی، یک سنسور مادون قرمز در شیر تعبیه شده اما در شیرآلات پیشرفته تر قطعات بیشتری به کار رفته است.

شاید برای تان مفید باشد:

• انواع شیرآلات ساختمانی
• انواع شیرآلات هوشمند

شیرآلات چگونه کار می‌کنند؟

تاکنون فکر کردید شیر، این وسیله پرکاربرد روزانه چگونه کار می‌کند؟

اساس کار تمام شیرآلات، کنترل باز و بسته شدن مسیر جریان آب است.

این کار از طریق چرخش دسته، اهرم یا فرمان الکترونیکی انجام می‌شود.

جریان آب پس از عبور از شیر، از طریق پرلاتور به‌صورت پخش‌شده و کنترل‌شده خارج می‌شود؛ اما انجام این فرایند ساده نیازمند هماهنگی و کارکرد درست قطعات است.

حال با شناخت بهتره اجزای تشکیل دهنده شیرآلات بیشتر با این قطعات آشنا شده و به کارکرد آنها پی می‌بریم.

اجزای تشکیل دهنده شیرآلات قدیمی {+ عملکرد آن‌ها}

شیرآلات قدیمی ساختار ساده‌تری نسبت به شیرآلات مدرن دارند. قطعات اصلی تشکیل دهنده آنها شامل موارد زیر می‌شود.

مغزی شیر

مغزی بسیار شبیه به کارتریج است اما در شیرآلات قدیمی‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. مغزی قطعه‌ای است دوار در داخل بدنه که با چرخاندن دسته، جریان آب را باز و بسته می‌کند.

پیچ‌های کنترل

در شیرآلات قدیمی دو پیچ کنترل قرار دارد. این دو پیچ جداگانه جریان آب سرد و گرم را تنظیم می‌کند. افراد باید جریان آب سرد و گرم را مجزا باز و بسته کنند و اگر ترکیبی از دو آب را بخواهند باید هر دو پیچ را بسته به نظر خود باز کنند.

واشر لاستیکی

واشرها جهت آب‌بندی داخل مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به اورینگ کارتریج بسیار شبیه است.

بدنه شیر

در شیرهای قدیمی بدنه شیر از سه بخش تشکیل شده است.

یک آبریز و دو پیچ کنترلی که می‌تواند به بدنه اصلی متصل یا غیر متصل باشد. در بیشتر مدل‌ها پیچ‌ها به بدنه شیر متصل هستند.

بدنه از آلیاژ‌برنج ساخته می‌شود و باید کیفیت استاندارد داشته باشد.

در گذشته در ساخت بدنه شیر از سرب هم استفاده می‌شد اما به دلیل آسیب زا بودن آن، میزان آن کم شده و حتی استاندارد برای استفاده از سرب در نظر گرفته شده است.

در شیرآلات جدید با بهرمندی از تکنولوژی جدید، سرب حذف شده و شیرآلات با محیط زیست و سلامت انسان‌ها سازگارتر شده‌اند.

نام قطعات شیرآلات اهرمی

مکانیزم عمل شیرآلات اهرمی و دو دستگیره ای تنها در بخش کارتریج و اهرم متفاوت است.

در واقع در شیرآلات اهرمی، اهرم جریان آب را به جای دو پیچ کنترل، تنظیم می‌کند.

کارتریج نیز میزان مشخصی از آب سرد و گرم را با هم ترکیب کرده و آبی با دمای دلخواه را به سمت آب فشان هدایت می‌کند.

در ادامه به بررسی اجزای تشکیل دهنده شیرالات اهرمی می‌پردازیم.

بدنه شیر

بدنه، اصلی‌ترین قسمت شیر است که از آلیاژ برنج یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود. آلیاژ برنج کیفیت بسیار بالاتری دارد و نسبت به رطوبت مقاومت بالایی دارد. در کنار آلیاژ نوع آبکاری هم بسیار مهم است و آبکاری با کیفیت و چند لایه کیفیت بالایی به شیرآلات می‌دهد.

امروزه بدنه شیر در اشکال مختلف طراحی و تولید می‌شود تا متناسب با سبک دکوراسیون و سلیقه افراد انتخاب شوند.

بونت

بونت بخش مکمل بدنه است این قطعه تمامی اجزای بدنه را در کنار هم و ثابت نگه می‌دارد. در شیرآلات اهرمی دسته یا اهرم به بونت متصل می‌شود.

دسته یا اهرم

برای کنترل فشار و دمای آب استفاده می‌شود. اهرم این امکان را ایجاد می‌کند که حرکت دست کاربر به عملکرد جریان تبدیل شود.

Dome یا پوشش روی مغزی

یکی دیگر از بخش‌هایی که در شیرآلات و بیشتر در شیرآلات اهرمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، پوشش روی مغزی است. این بخش محافظی است که روی مغزی یا کارتریج قرار گرفته و اهرم به آن متصل می‌شود.

کارتریج

کارتریج (برای اطلاعات بیشتر، مقاله کارتریج شیرآلات چیست؟ را مطالعه کنید.) نسل جدیدی از مغزی است و بسیار به مغزی‌های شیرآلات قدیمی شبیه می‌باشد. وظیفه این قطعه تنظیم دما و فشار آب با حرکت عمودی و افقی اهرم است.

کارتریج با توجه به شدت و جهت باز شدن اهرام کنترلی، میزان مشخصی از آب سرد و آب گرم را دریافت و با هم مخلوط کرده و آب در دمای مورد انتظار را جاری می‌کند.

کارتریج‌ها در جنس‌های مختلفی تولید می‌شوند و بهترین آنها کارتریج سرامیکی است.

نرمی حرکت اهرم، عدم چکه کردن و راحتی در استفاده از شیرآلات اهرمی به کیفیت کارتریج و نحوه عملکرد آن برمی‌گردد.

لوله خروجی شیر همان طور که گفته شد، کارتریج جریان آب سرد و گرم را بسته به نیاز کاربر با هم مخلوط می‌کند و حال باید آن را به سمت آبریز هدایت کند.

برای این کار لازم است کارتریج سه بخش مجزا داشته باشد و بخشی که آب را به سمت آبفشان هدایت می‌کند، لوله خروجی نام دارد. لوله خروجی بخشی از شیر است که بین کارتریج و آبفشان قرار می‌گرد.

پرلاتور یا آبفشان

پرلاتور هم یکی از قطعات اصلی و مهم شیرآلات است و عملکرد درست آن در میزان رضایت افراد در استفاده از شیر تاثیر بسیاری دارد.

این قطعه در سر خروجی آب قرار می‌گیرد و جریان را نرم و یکنواخت می‌سازد.

در واقع پرلاتور آب و هوا را با هم ترکیب می‌کند و سپس آب را از یک لایه توری جاری می‌سازد به این صورت هم در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود و هم فشار مناسبی از آب با قدرت پراکندگی مناسب در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.

شاید برای تان مفید باشد: نحوه تمیز کردن پرلاتور شیرآلات

واشر و اورینگ‌ها

واشر اورینگ یا واشر آب‌بندی از قطعاتی است که به منظور جلوگیری از نشتی در اتصالات شیر مورد استفاده قرار می گیرد. این واشرها جریان آب را در مسیر درست درست هدایت می‌کند و مانع از نشتی می‌شود.

شلنگ‌های اتصال

جهت اتصال شیر به لوله‌های آب سرد و گرم از شلنگ اتصال استفاده می‌شود. شلنگ‌ها در شیرآلات روکار کاملاً مشخص هستند و از زیر شیر به لوله‌های آب سر و گرم متصل می‌شوند.

در شیرالات توکار شلنگ‌های اتصال در داخل دیوار قرار گرفته‌اند.

اجزای تشکیل دهنده شیرآلات هوشمند

شیرآلات هوشمند نسل جدیدی از شیرآلات هستند که با استفاده از تکنولوژی‌های نوین عملکردی راحت‌تر را ارائه می‌دهند.
قطعات مورد استفاده در شیرالات هوشمند بسته به مدل شیر و میزان تکنولوژی به کار رفته در آن متفاوت است. در اینجا به برخی از قطعات شیرآلات هوشمند اشاره شده است.

سنسور مادون قرمز

در شیرآلات چشمی از سنسور مادون قرمز برای تشخیص حضور دست استفاده می‌شود. این سنسور بعد از دیدن دست جریان را باز و بعد از برداشتن دست اقدام به بسته شدن جریان می‌کند.

برد الکترونیکی

مغز کنترل‌کننده شیر هوشمند برد الکترونیکی است. این برد فرمان‌های سنسور را پردازش می‌کند و فرمان‌های لازم را برای بخش اجرایی ارسال می‌کند.

شیر برقی

جریان آب را طبق فرمان برد باز یا بسته می‌کند.

منبع تغذیه

باتری یا آداپتور برای تأمین انرژی سیستم تا تمامی بخش‌ها بتوانند به خوبی وظیفه خود را انجام دهند.

شاید برای تان مفید باشد: تشخیص، عیب‌یابی و تعمیر شیرآلات هوشمند

نام قطعات شیرآلات توکار

شیرآلات توکار نسل جدید شیرآلات هستند و بخش اعظم آنها در داخل دیوار قرار می‌گیرد.

شیرآلات توکار در شکل شیرآلات اهرمی طراحی می‌شوند با این تفاوت که بخش اصلی آنها در داخل دیوار و در یک جعبه قرار می‌گیرد و تنها بدنه و اهرم کنترلی قابل دیدن هستند.

بعد از اتمام کاشی‌کاری و نصب بخش بیرونی شیرآلات توکار، امکان دسترسی به بخش اصلی که در داخل دیوار قرار گرفته وجود ندارد بنابراین تعویض قطعات شیرآلات توکار دشوار و پیچیده می‌باشد.

اجزای اصلی تشکیل دهنده شیرآلات توکار که با مدل روکار متفاوت است، به شرح زیر است.

بدنه مرکزی یا جعبه توکار

این جعبه مرکز کنترل شیر است و به آن بدنه مرکزی شیر توکار هم گفته می‌شود. جعبه توکار مهم‌ترین بخش شیرآلات توکار به شمار می‌رود که در پشت دیوار نصب می‌شود. سیستم لوله کشی و کارتریج در این باکس قرار می‌گیرند و در نهایت به اهرم و خروجی آب در جلوی دیوار متصل می‌شوند.

صفحه کنترل یا پنل روکار

پنل روکار به آن بخشی که در معرض دید است، گفته می‌شود که می‌تواند یک تکه یا دو تکه باشد.  در پنل روکار اهرم کنترل جریان آب و خروجی یا آب‌فشان قرار دارد.

قلاب نگهدارنده شلنگ توالت

در شیر توالت توکار، یک قلاب برای نگه داشتن شلنگ مورد نیاز است و به آن قلاب نگهدارنده شلنگ یا نگهدارنده گفته می‌شود.

نگهدارنده دوش

برای شیر حمام توکار هم لازم است از نگهدارنده‌ها استفاده کرد. نگهدارنده دوش تلفنی یکی از قطعات مورد استفاده در شیرآلات توکار است.

تفاوت اجزای تشکیل دهنده شیرآلات توکار با شیرآلات روکار

در شیرآلات روکار تمام اجزای شیر روی سطح قرار دارند و تعمیر آن‌ها راحت‌تر است. در شیرآلات روکار در صورتی که قطعه خراب شود می‌توان آن را تعمیر یا تعویض کرد. اما این موضوع در مورد شیرآلات توکار امکان‌پذیر نیست. به طور کلی شیرآلات توکار نمای زیباتر، اما نصب و تعمیر پیچیده‌تری دارند.

کدام قطعات شیرآلات قابل تعویض هستند؟

تا اینجای مطلب با اجزای تشکیل دهنده شیرآلات آشنا شدیم. تمامی قطعات شیرآلات قابل تعمیر و یا تعویض نیستند، اما می‌توان برخی از آنها را در صورت لزوم تعویض کرد.

قطعاتی که می‌توان تعویض کرد شامل موارد زیر می‌شود:

• کارتریج (در شیرآلات اهرمی)
• واشرها و اورینگ‌ها
• پرلاتور یا آبفشان
• مغزی شیر (در مدل‌های قدیمی)
• سنسور شیر آب یا باتری (در مدل‌های هوشمند)
• شلنگ‌های اتصالی

بخش‌هایی که در بالا به آنها اشاره شد را می‌توان در صورت لزوم تعویض کرد.

برای خرید لوازم جانبی شیرآلات، کلیک کنید.

قطعات زیر قابل تعویض نیستند:

• بدنه شیر
• اتصالات داخلی شیرآلات توکار
• برد الکترونیکی (در برخی مدل‌های خاص)
• بدنه آبکاری‌شده (در صورت آسیب، نیاز به تعویض کل شیر است)

در واقع شما نمی‌توانید بدنه اصلی شیر را تعویض نمایید.

جمع‌بندی

شناخت اجزای شیرآلات و عملکرد آن‌ها، به خریداران و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشند. همچنین در هنگام تعمیر و نگهداری، آگاهی از اینکه کدام قطعات قابل تعویض‌اند و کدام نیستند، باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان می‌شود. اگر قصد خرید شیرآلات باکیفیت و قابل‌اعتماد را دارید، به سراغ برندهایی بروید که قطعات آن‌ها در بازار موجود بوده و خدمات پس از فروش مناسبی ارائه دهند.